W procesie kształtowania oczekiwanych postaw i zachowań uczniów niezwykle ważną role odgrywa umiejętność motywowania ich do celowego działania – w tym również uczenia się. Dobrze zmotywowani uczniowie bardziej się angażują i lepiej wykonują swoją pracę. Nie tylko akceptują jej sens, ale również z całą swoja mocą i konsekwencją zabiegają o to, by efekty ich działania przynosiły konkretne i zgodne z przyjętymi przez nich założeniami efekty. Ważne jest również i to, że uczniowie czerpią wynikającą z tego działania satysfakcję. Motywacja łączy się z aktywnością i bywa podstawą zaangażowania nawet w realizację mało interesujących, powtarzających się czynności.
Problemem dzisiejszej szkoły jest fakt, że nie do końca dostrzega pozytywne strony motywacji i zaangażowania uczniów a w zamian skupia cały wysiłek na ulepszania techniki przekazu gotowych wiadomości oraz kontroli, czy zostały w należyty sposób opanowane. Co więcej, wobec braku oczekiwanych wyników stosuje różnego rodzaju środki przymusu, na przykład złe oceny czy zagrożenie pozostawianiem na drugi rok. By osiągnąć dobre wyniki w pracy dydaktycznej, nie możemy poprzestać na dostarczaniu wiedzy i egzekwowaniu stopnia jej opanowania. Więcej uwagi należy poświęcić zainteresowaniom młodzieży i ich naturalnej potrzebie osiągania sukcesu. Rzecz ciekawa, czym bardziej szczegółowo skupiamy się na przekazie informacji, tym nasi uczniowie mniej są zmotywowani do autonomicznego i autentycznego działania. Czym częściej i czym bardziej drobiazgowo będziemy ich oceniać, tym mniej uwagi będą poświęcać pracy nad własnym rozwojem, a więcej temu co zrobić, żeby nie dać się złapać na błędzie. Podstawowe teorie motywacji mówią o tym, że nie lęk przed karą czy nawet obiecana nagroda powodują, że człowiekowi chcę się naprawdę coś robić, ale wewnętrzna potrzeba związana z osobistymi zainteresowaniami, potrzebami czy przekonaniami. Stąd to, co powinno w sposób szczególny interesować nauczyciela, to nie zakres oraz sposób przekazywania wybranych treści, ale to, w jaki sposób zachęcić uczniów do przejęcia odpowiedzialności za własny rozwój oraz za pracę nad sobą.